Cây nhàu là vị thuốc bổ dưỡng với nhiều tác dụng trong điều trị bệnh lý xương khớp, đau nửa đầu hoặc đau đầu kinh niên, giảm ảnh hưởng của thuốc lá, chữa cao huyết áp, rối loạn kinh nguyệt,... Vậy cách sử dụng nó như thế nào? Cần lưu ý những gì khi dùng cây nhàu? Bạn đọc đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây nhé!
1. Cây nhàu là cây gì?
Cây nhàu có tên khoa học là Morinda citrifolia L., Rubiaceae (họ Cà phê). Nó có tên tiếng anh là Noni.
Tên gọi khác là cây ngao, nhàu núi, cây giàu.
1.1. Hình ảnh cây nhàu
- Cây nhàu là một loại thảo dược quý, cây cao khoảng 6 - 8m, thân nhẵn, cây có nhiều cành to.
- Lá nhàu mọc đối, hình bầu dục, nhọn ở đầu, dài khoảng 12 - 15cm.
- Hoa nở vào tháng 1 - 2, hoa thuộc dạng hoa tròn, hơi có hình bầu dục. Mọc ở nách lá. Trục cụm hoa có màu xanh thẫm, hơi dài. Phía dưới hoa có 3 - 4 phiến hoa.
- Quả nhàu chín vào tháng 7 - 8. Quả nhàu thuộc loại quả kép , có màu xanh hơi nhạt, dài khoảng 6cm. Quả khi chín sẽ có phần vỏ nhẵn bóng, mùi hơi khai khai. Hạt quả nhàu nhiều, hình bầu dục, màu hơi nâu đen.
1.2. Cây nhàu mọc ở đâu?
Cây nhàu phân bố chủ yếu ở khu vực Châu Á nhiệt đới và châu Đại Dương, đặc biệt tại các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ và Việt Nam.
Ở Việt Nam, cây nhàu thường mọc chủ yếu ở miền Nam, một vài tỉnh của miền Nam và miền Bắc.
1.3. Bộ phận dùng
Những bộ phận của cây Nhàu thường được thu hái để dùng làm thuốc chữa bệnh là rễ, quả, lá và vỏ cây. Trong đó, rễ nhàu và quả nhàu thường được sử dụng phổ biến nhất.
1.4. Thu hái và cách chế biến
Thu hái
Mỗi bộ phận được thu hái vào các thời điểm khác nhau để các hoạt chất trong đó giữ được tác dụng dược lý tốt nhất.
Lá và rễ nhàu thu hái vào mùa đông.
Quả nhàu thu hái vào mùa hạ.
Cách chế biến và bảo quản
Sau khi thu hái, đem các phần thu hoạch được rửa sạch, thái thành từng khúc nhỏ rồi đem phơi nắng hoặc sấy khô.
Bảo quản thuốc ở nơi thoáng mát, đóng dược liệu khô vào trong các bao bì kín, tránh mối mọt.
1.5. Thành phần hóa học
Các bộ phận của cây Nhàu chứa hơn 140 hoạt chất khác nhau, trong đó:
Vỏ cây nhàu có chứa các thành phần như: morindon, morindin, morindadiol, soranjidiol, axit rubichloric, alizarin a-methyl ete và rubiadin 1 – methyl ete.
Nó chứa ít tinh dầu, trong đó có acid hexanoic, acid octanoic, parafin và các ester của alcol ethylic và methylic; proxeronine, coumarin, chất xơ, tinh bột, vitamin C, A, B1,B6, B12 và một số khoáng chất (Kali, Natri, Sắt và Canxi).
Ngoài ra, trong Nhàu còn chứa nhiều selenium.
2. Cây nhàu có tác dụng gì?
Dưới đây là các tác dụng của cây nhàu theo đông y và tây y như sau:
2.1. Theo nghiên cứu y học hiện đại
Các nghiên cứu từ trước tới nây cho thấy quả nhàu có tác dụng điều trị bệnh mãn tính như tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tim,...
Trái nhàu trị đau khớp.
Hợp chất proxeronine trong trái nhàu có tác dụng giảm đau và ngăn chặn sự nhiễm trùng các tế bào.
Cây nhàu có tác dụng lợi tiểu và nhuận tràng nhẹ nhàng.
Quả nhàu chứa các chất chống oxy hóa có tác dụng kích thích tiêu hóa và tăng khả năng hấp thu khoáng chất và vitamin.
Nước ép từ trái nhàu có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể do nó kích thích sản xuất tế bào lympho T.
Tác dụng chống viêm đối với một số bệnh lý xương khớp như hội chứng ống cổ tay và viêm khớp mãn tính.
Trong dịch chiết từ quả nhàu có chứa Damnacanthal có tác dụng ức chế sự phát triển của các tế bào ác tính.
Ngoài ra, dịch chiết từ trái nhàu có tác dụng ức chế sự tiết dịch từ niêm mạc dạ dày, từ đó, nó được dùng để hỗ trợ điều trị bệnh liên quan đến dạ dày như trào ngược acid dạ dày, viêm dạ dày,...
2.2. Theo Đông y
Tính vị, quy kinh
Tính vị: Quả nhàu có vị hăng cay, hơi nồng, tính mát. Rễ có vị chát, tính bình.
Quy kinh: Quy vào kinh Thận và Đại tràng.
Công dụng của cây nhàu
Quả nhàu có tác dụng chữa đau nhức xương khớp nhuận tràng, kích thích tiêu hóa và giảm ho. Nướng chín để chữa lỵ.
Lá nhàu có tác dụng trị mụn nhọt, làm thuốc bổ và chữa lỵ.
Rễ nhàu giúp giảm đau nhức xương khớp, chỉ thống, điều kinh, hoạt huyết, cao huyết áp.
Vỏ cây nhàu: Nấu nước cho phụ nữ sau khi sinh uống bổ máu.
2.3. Cách sử dụng trái nhàu
Trái nhàu thường được dùng dưới dạng trái nhàu tươi hoặc trái nhàu khô, cụ thể như:
Dùng thuốc dưới dạng sắc đơn vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác.
Dùng trực tiếp với nước ép trái nhàu.
Hoặc hãm trà trái nhàu để uống.
Quả nhàu ngâm rượu.
Trái nhàu ngâm mật ong.
Trái nhàu ngâm đường.
2.4. Liều lượng
Theo khuyến cáo, người bệnh nên sử dụng trái nhàu với liều lượng như sau:
Người trẻ và người khỏe mạnh: Dùng 30ml/ngày.
Người mới thực hiện phẫu thuật hoặc đang bị chấn thương: 280 - 240 ml/ngày trong ngày đầu tiên, sau đó duy trì 120ml/ngày.
Người cao tuổi sử dụng trái nhàu để bồi bổ sức khỏe dùng 60ml/ngày, chia 2 lần uống (sáng và tối).
Người sử dụng trái nhàu chữa bệnh dùng 160ml/ngày trong 30 ngày đầu tiên, sau đó điều chỉnh phù hợp với tình trạng bệnh.
Người mắc các bệnh lý nguy hiểm như ung thư, tiểu đường dùng 180 - 240 ml/ngày.
Đối với những bệnh đe dọa đến tính mạng nên dùng 480 - 600 ml/ngày.
Ngoài ra, rễ nhàu thường dùng 20 - 30g/ngày ở dạng khô hoặc 8 - 20g lá nhàu tươi.
3. Câu nhàu chữa bệnh gì?
Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng dược liệu cây nhàu như sau:
3.1. Bài thuốc trị đau lưng, nhức mỏi, tê bại
Người bệnh đau lưng có thể tham khảo các bài thuốc sau đây:
Bài thuốc rễ nhàu ngâm rượu
Dược liệu: Rễ nhàu 24g; hạt muồng trâu, cối xay, rau má mỗi vị 12g; của gấu (sao,tẩm) 8g.
Thực hiện: Sắc các dược liệu trên với 500ml nước đến khi cạn còn một nửa. Nên chia 2 lần uống trong ngày và uống khi còn nóng.
Bài thuốc trái nhàu ngâm rượu
Dược liệu: Quả nhàu 200g.
Cách ngâm rượu trái nhàu: Thái mỏng quả nhàu và đem ngâm với 2 lít rượu trong 15 ngày. Ngày uống 2 - 3 lần, mỗi lần 20 - 30ml.
3.2. Bài thuốc chữa đau nhức do phong thấp
Cây nhàu kết hợp với các thảo dược khác có tác dụng rất hiệu quả trong điều trị bệnh phong thấp:
Dược liệu: Rễ nhàu, dây đau xương, củ thổ phục linh, rễ cỏ xước mỗi loại 20g; cam thảo dây 6g.
Thực hiện: Sắc uống mỗi ngày một thang. Ngày uống 2 - 3 lần.
3.3. Bài thuốc chữa nhức mỏi xương khớp do thay đổi thời tiết
Dược liệu: Rễ nhàu và vòi voi mỗi vị 40g; nghệ đen, nghệ vàng, trần bì, tầm gửi cây dâu, thiên niên kiện và quế nhục mỗi vị 20g, đường cát trắng 500g; đỗ trọng 30g; quả ô môi 10g và 2 lít rượu trắng.
Thực hiện: Ngâm các nguyên liệu trên với rượu trong 1 tuần. Sau đó, sử dụng rượu pha với 1 lít nước đường. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần 30ml.
Bài thuốc này chỉ nên áp dụng trong 3 - 5 ngày.
3.4. Bài thuốc hỗ trợ điều trị chứng nhức đầu kinh niên, đau nửa đầu
Dược liệu: Rễ nhàu 24g; rau má, cối xay, hạt muồng trâu mỗi vị 12g; củ gấu (sao, tẩm) 8g.
Thực hiện: Sắc các nguyên liệu trên với 500ml nước đến khi cạn còn một nửa. Ngày dùng 2 lần và nên dùng khi còn ấm.
3.5. Bài thuốc chữa lỵ, tiêu chảy, cảm sốt
Dược liệu: Rễ nhàu 8 -10g.
Thực hiện: Đem sắc rễ nhàu với 500ml nước và chia thành 2 lần uống.
3.6.Bài thuốc trái nhàu giúp giảm ảnh hưởng của khói thuốc lá
Các nghiên cứu gần đây cho thấy, nước ép từ quả nhàu có tác dụng giảm tổn thương tế bào do thuốc lá gây ra.
Cách làm nước ép trái nhàu:
Chuẩn bị: trái nhàu 500g, ly, máy xay, rây và các dụng cụ cần thiết khác.
Xay trái nhàu cùng với 120ml nước đến khi tạo thành nước ép đặc.
Lọc bỏ hạt trong nước ép bằng rây.
Pha nước ép trái nhàu với nước để dễ uống.
Bạn nên uốn khoảng 60ml nước ép nhàu mỗi ngày để có hiệu quả tốt nhất.
3.7. Bài thuốc trị bầm tím, tụ máu do chấn thương
Dược liệu: Trái nhàu non 12g.
Thực hiện: Sắc dược liệu trên với nước. Bạn nên chia nước sắc thành 3 lần uống trong ngày và uống trước khi ăn.
3.8. Bài thuốc chữa nấm da
Cách thực hiện như sau:
Cắt trái nhàu tươi thành từng miếng nhỏ rồi chà sát vào cùng da cần điều trị.
Hoặc ngâm một lượng nhàu tươi đã được xay nhuyễn vào nước ép quả nhàu cùng với nước ấm, tạo thành một miếng đắp và đắp lên vùng da bị tổn thương.
3.9. Bài thuốc chữa cao huyết áp
Dược liệu: Rễ nhàu 30 - 40g đã thái nhỏ và phơi khô.
Thực hiện: Nấu rễ nhàu với nước uống thay nước cả ngày.
Tuy nhiên, sau khi uống khoảng 10 -15 ngày nên kiểm tra lại huyết áp. nếu huyết áp đã giảm thì bớt lượng rễ nhàu từ từ và uống liên tục trong 2 tháng tiếp theo.
3.10. Bài thuốc hỗ trợ điều trị chứng táo bón ở người huyết áp cao
Dược liệu: trái nhàu và muối.
Thực hiện: Người bệnh ăn trái nhàu với một chút muối.
3.11. Bài thuốc từ trái nhàu trị mụn cóc
Chuẩn bị: 1 trái nhàu chín.
Thực hiện: Lấy hết phần ruột quả và bỏ hạt. Sau đó bôi lên phần mụn cóc trước khi đi ngủ. Nên dùng miếng vải gạc để băng lại tránh gây bẩn chăn màn. Sáng hôm sau, tháo ra và đem rửa với nước ấm.
3.12. Bài thuốc trị chứng trầm cảm và stress
Dược liệu: Quả nhàu.
Thực hiện: Xay nhuyễn trái nhàu và lọc lấp phần nước hoặc ép nước trái nhàu. Sau đó, uống từng ngụm nhỏ, giữ trong lưỡi và cuống họng.
Người bệnh nên uống nước ép nhàu ngay khi bụng còn đói sẽ rất tốt cho người bị trầm cảm, stress,...
3.13. Bài thuốc giúp cải thiện các bệnh về da đầu và nuôi dưỡng tóc
Bạn chỉ cần sử dụng nước ép trái nhàu thoa lên da đầu để cải thiện tình trạng của tóc và da đầu.
3.14. Bài thuốc giúp điều hòa kinh nguyệt từ trái nhàu
Dược liệu: Quả nhàu và ích mẫu mỗi vị 20g; hương phụ tẩm giấm sao 12g và cam thảo dây 6g.
Thực hiện: Sắc các nguyên liệu trên với nước và chia ngày uống 2 - 3 lần.
4. Một số lưu ý khi sử dụng trái nhàu để đạt tác dụng tốt nhất
Trái nhàu luôn được biết đến với những công dụng và tác dụng tuyệt vời nhưng sử dụng nó sao có hiệu quả và tránh các tác dụng không mong muốn, người bệnh cần lưu ý một số điều sau đây:
Không nên dùng dược liệu cho người bệnh đang bị thận hoặc đang sử dụng các thuốc liên quan đến kali vì trong quả nhàu có chứa hàm lượng lớn kali dẫn đến nồng độ trong cơ thể cao gây buồn nôn và rối loạn tim mạch.
Phụ nữ có thai không nên sử dụng loại quả này vì nó có tác dụng hỗ trợ thông kinh, hoạt huyết.
Do có tác dụng làm giảm đường huyết trong cơ thể nên người bị huyết áp thấp nên thận trọng khi sử dụng.
Ngoài ra, do trái nhàu có vị chua (chứa nhiều hàm lượng acid) nên những người đang mắc các bệnh lý liên quan đến dạ dày nên sử dụng trước khi ăn hoặc sau bữa ăn 1 giờ.
Trên đây là bài viết về cây nhàu cũng như tác dụng, công dụng và ưu ý khi sử dụng loại cây này. Hy vọng bài viết trên có thể hữu ích đối với bạn.
Nếu bạn còn đang băn qua về tình trạng bệnh của mình, đặc biệt những bệnh lý về xương khớp, hãy liên hệ ngay với chúng tôi theo hotline dưới đây để được tư vấn về tình trạng bệnh của mình.
Nếu bạn thấy bài viết hay và hữu ích, hãy like và chia sẻ bài viết này đến bạn bè và người thân xung quanh bạn. Cảm ơn bạn nhiều!
