Đỗ trọng - Hình ảnh, Đặc điểm, Tác dụng và Thận trọng

Lương y Nguyễn Công Sáu
 Nguyễn Công Sáu

Hiện nay, tại Việt Nam họ Eucommiaceae Oliv. chỉ có một loài ở Việt Nam - Cây Đỗ trọng. Cây đỗ trọng là loài duy nhất của họ Eucommiaceae. Đỗ trọng là vị thuốc có tác dụng bổ can thận, mạnh gân cốt, an thai hay đi tiểu đêm. Chúng ta cùng tìm hiểu về cây thuốc này nhé.

Mục lục [ Ẩn ]
Cây đõ trọng
Cây đỗ trọng

1. Cây Đỗ trọng

Đỗ trọng có tên khoa học là Eucommia ulmoides Oliv thuộc họ Đỗ Trọng (Eucommiaceae).

Ngoài ra, Đỗ trọng còn được gọi với tên khác như Tư trọng, Tư tiên. Mộc miên (vì trong vỏ có chất sợi tơ bạc), Ty liên bì,...

1.1. Mô tả

Hình ảnh cây đỗ trọng
Hình ảnh cây đỗ trọng

1.2. Phân bố

1.3. Thu hái và sơ chế

Thu hái

Sơ chế

1.4. Bộ phận dùng làm thuốc

1.5. Phân biệt đỗ trọng bắc và đỗ trọng nam

Cây đỗ trọng bắc
Cây đỗ trọng bắc

Vỏ dẹt, phẳng, dày 0,1 - 0,4cm

Vỏ cuộn hình lòng máng, dày 0,2 - 0,4cm

Mặt ngoài màu nâu vàng đến nâu xám, có nhiều nếp nhăn dọc, có các lỗ vỏ nằm ngang và vết tích của cành cây

Mặt ngoài màu vàng sáng có những khoang màu vàng nâu, có nhiều đường nứt dọc

Mặt trong nhẵn, nâu tím, hơi mờ

Mặt trong nhẵn, màu nâu

Chất giòn, dễ bẻ gãy, mặt bẻ có nhiều sợi nhựa trắng đàn hồi

Chất cứng, khó bẻ, mặt bẻ có ít nhựa đắng, đàn hồi kém

Mùi hơi thơm, vị hơi đắng

Hơi thơm, vị nhạt, hơi chát

1.6. Bảo quản

Bảo quản ở nơi thoáng mát, đậy kín sau khi sử dụng, tránh nấm mốc. Nếu thấy mọt hay nấm mốc đem phơi ngay.

Đỗ trọng được nhiều người nghiên cứu để sử dụng chất nhựa của nó có tính chất như cao su.

Theo nhiều nhà nghiên cứu, vỏ cây đỗ trọng chủ yếu chứa gutta-percha và một số thành phần khác như tro, nhựa, chất màu, chất albumin, chất béo, tinh dầu và muối hữu cơ.

Trong lá có chứa tanin và nhựa. Không có alcaloid.

Tính vị: vị ngọt, hơi cay, tính ôn

Quy kinh: kinh Can, Thận

Tác dụng dược lý của đỗ trọng

Theo nghiên cứu y học hiện đại, cây đỗ trọng có tác dụng:

Theo y học cổ truyền:

Đỗ trọng là vị thuốc bổ can thận, cường gân cốt, chủ trị:

Đỗ trọng có tác dụng nhăn ngừa sảy thai
Đỗ trọng có tác dụng nhăn ngừa sảy thai

Cách dùng: 

Liều dùng:

Đỗ trọng được hướng sử dụng khoảng 5 - 12g/ngày.

Theo N.V.Sapdinscoi (Phòng dược lý viện VNIFI) đã nghiên cứu và xác định vị đỗ trọng không có độc.

Vì vậy, bạn có thể yên tâm sử dụng vị thuốc đỗ trọng để điều trị bệnh với hàm lượng phù hợp.

Đỗ trọng được sử dụng trong nhiều bài thuốc để điều trị các bệnh lý, cụ thể như sau

5.1. Bài thuốc trị đau lưng, đau cột sống do thận hư

Người bệnh đau lưng, đau cột sống do thận hư có thể tham khảo 3 bài thuốc sau:

Bài thuốc 1: Đỗ trọng 640g, xắt, sao với 2 thăng rượu, ngâm trong 10 ngày. Ngày uống 3 lần. 

Bài thuốc 2: Áp dụng với người thận dương hư

Đỗ trọng, hoài sơn mỗi vị 16g , lộc giác giao 10g, đương quy, câu kỷ tử, thỏ ty tử mỗi vị 12g, nhục quế 8g, phụ tử 6g và thục địa 26g

Nghiềm mịn các vị thuốc và viên lại hoặc sắc uống trong ngày.

Bài thuốc 3: Áp dụng với người thận dương hư

Đỗ trọng 12g, nhục thung dung 12g, sơn thù 12g, hoài sơn 12g, thỏ ty tử 12g, ngưu tất 12g, câu kỷ tử 16g, sinh địa 16g

Sắc lên uống hoặc trộn thành viên uống.

5.2. Bài thuốc trị đau dây thần kinh tọa do thoái hóa cột sống

Bài thuốc trị đau dây thần kinh tọa như sau: Đỗ trọng, cam thảo và phòng phong mỗi vị 8g, quế chi và tế tân mỗi vị 6g, tang ký sinh, đảng sâm, bạch thược, độc hoạt, ngưu tất, phục linh, đại táo, thục địa và đương quy mỗi vị 12g.

Sắc tất cả các vị lên uống mỗi ngày 1 thang.

>> Có thể bạn quan tâm đến cây thuốc chữa bệnh xương khớp: Những điều bạn nên biết về cây ba kích

5.3. Bài thuốc trị đau cột sống và đau ngang thắt lưng do phong hàn

Đỗ trọng 640g, đem cắt nhỏ sao với rượu,

Ngâm rượu trong vòng 10 ngày. Ngày uống 3 ly, mỗi lần 1 ly nhỏ.

Đỗ trọng chữa thận dương hư
Đỗ trọng chữa thận dương hư

5.4. Bài thuốc đỗ trọng điều trị huyết áp cao

Bài thuốc 1:

Đỗ trọng 16g, mẫu lệ sống 20g, tang ký sinh 16g, câu kỷ tử và cúc hoa mỗi vị 12g.

Đem sắc uống, ngày dùng 1 thang.

Bài thuốc 2:

Đỗ trọng 80g, hạ khô thảo 80g, thục địa 40g và đơn bì 40g.

Tất cả tán thành bột rồi viên lại, mỗi lần uống 12g, ngày 2 – 3 lần.

5.5. Bài thuốc trị di tinh, liệt dương

Đỗ trọng 160g, câu kỷ tử, thỏ ty tử, sơn dương, ngưu tất, sơn thù và mạch môn mỗi vị 160g, thục địa 230g, lộc nhung 80g và ngũ vị tử 40g.

Trộn các vị thuốc trên lại với nhau, tán thành bột mịn, mỗi lần uống 12g với nước muối nhạt, ngày uống 2 lần.

5.6. Bài thuốc trị chứng chảy máu não và tai biến do huyết áp cao

Đỗ trọng 12.5g, cam thảo 15.5g, lá sen 15.5g, bạch thược 16g, tang ký sinh, mạch môn và sinh địa mỗi vị 10g,

Tất cả đem sắc lên uống nhiều lần trong ngày, uống liên tục 7 ngày.

5.7. Bài thuốc trị chứng hen phế quản (giai đoạn ổn định)

Đỗ trọng 60g, ngưu tất, mạch môn, nhau thai khô và thiên môn mỗi vị 40g, quy bản và hoàng bá mỗi vị 60g, thục địa 80g.

Tán nhỏ các vị thuốc này thành viên, uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần uống 10g.

5.8. Bài thuốc trị đau bụng kinh

Bài thuốc 1:

Đỗ trọng, hương phụ, bạch thược, đương quy, phục linh, và xuyên khung mỗi vị 8g, tục đoạn, bạch truật, đảng sâm và thục địa mỗi vị 12g, cam thảo 4g.

Đem sắc lấy nước uống.

Bài thuốc 2:

Đỗ trọng, ngải cứu, a giao, đương quy và xuyên khung mỗi vị 8g, phá cố chỉ, hoàng kỳ, bạch truật, thục địa và hoài sơn mỗi vị 12g, đảng sâm 16g.

Đem sắc lấy nước uống.

5.9. Bài thuốc chữa động thai và các bệnh sau khi sinh đẻ

Đỗ trọng và táo tàu giã nát, viên thành viên to, mỗi lần dùng 10 viên, ngày uống 2 lần.

5.10. Bài thuốc phòng ngừa sảy thai

Bài thuốc 1:

Đỗ trọng, ý dĩ (sao), đỗ trọng, tục đoạn, củ gai bánh, ba kích, đương quy, vú bò, cẩu tích, ba kích, thục địa mỗi vị 10g.

Đem sắc lên để uống.

Bài thuốc 2:

Đỗ trọng sống 40g, Xuyên tục đoạn 12g, Sơn dược 20g, Cam thảo 4g, Đại táo 20 quả.

Đem sắc uống.

Bài thuốc 3:

Tục đoạn, Đỗ trọng sao, Tang ký sinh, Bạch truật sao, A giao, Đương quy mỗi thứ 12g, Thỏ ty tử 4g.

Sắc nước uống trị dọa sẩy thai nhiều lần.

Tránh dùng vị thuốc Huyền sâm khi dùng Đỗ trọng
Tránh dùng vị thuốc Huyền sâm khi dùng Đỗ trọng

Trên đây là những kiến thức về cây Đỗ trọng mà chúng tôi chia sẻ đến bạn. Hy vọng có thể giúp ích cho bạn và mọi người xung quanh. Bạn đọc không nên thay thế đỗ trọng cho các thuốc đặc trị bệnh khi chưa có chỉ định của bác sĩ nhé.

Nếu bạn có thắc mắc gì về bệnh xương khớp, hãy liên hệ với chúng tôi theo hotline dưới đay để được chuyên gia tư ván trực tiếp.

0961.666.383

Đừng ngần ngại like và chia sẻ bài viết này đến mọi người xung quanh. Chúng tôi cảm ơn bạn!

Xếp hạng: 5 (6 bình chọn)

KINH NGHIỆM ĐỐI PHÓ VỚI BỆNH CƠ - XƯƠNG - KHỚP - DÂY THẦN KINH