Teo cơ delta là một trong những bệnh nguy hiểm có thể mắc phải ở đối tượng trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh dẫn tới nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng tới đời sống và sức khỏe của bệnh nhân. Vậy đây là bệnh gì và nguyên nhân gây bệnh cũng như triệu chứng, cách chẩn đoán, điều trị ra sao, mời quý độc giả cùng tham khảo các thông tin dưới đây.
1. Bệnh teo cơ delta là gì?
Trước khi tìm hiểu về teo cơ delta, xin mời các bạn cùng nhau tham khảo một số thông tin cơ bản liên quan đến giải phẫu cơ thể người.
Cơ delta là khối cơ có hình tam giác ở vị trí bao bọc quanh hai bên vai của cơ thể. Đây là cơ quan trọng nhất trong tất cả các cơ ở phần chi trên cơ thể. Bởi vì cơ delta có tác dụng bảo vệ khớp vai, xương cánh tay và đặc biệt nó chịu sự chi phối của dây thần kinh nách để vận động nâng hai cánh tay lên.
Cấu tạo của khối cơ delta gồm có cơ delta trung gian, cơ delta phía trước và cơ delta phía sau. Chính ba bộ phận này hợp thành cơ delta có hình dạng tam giác.
Về bệnh teo cơ delta, thực chất trong từ điển y khoa bệnh học chưa hề định nghĩa bệnh này mà chỉ có xác định hội chứng và tình trạng teo cơ delta.
Bệnh teo cơ delta là tình trạng mà cơ delta bị rối loạn và xơ hóa. Thực tế khi cơ delta bị xơ thì khối lượng cơ bị giảm đáng kể và dẫn đến sức cơ cũng bị suy giảm theo. Những sợi cơ bị xơ hóa sẽ gây ảnh hưởng tới hoạt động vận động của hai bên vai và cánh tay.
Teo cơ delta là một căn bệnh phổ biến ở trẻ nhỏ nhưng không phải là người lớn không thể mắc. Trên thực tế, nhiều trường hợp người trưởng thành cũng bị mắc căn bệnh này. Những người già yếu ít vận động cũng là đối tượng dễ mất khối lượng cơ và gây ra bệnh teo cơ delta.
2. Nguyên nhân gây teo cơ delta
Theo các nhà nghiên cứu bệnh học, hiện nay vẫn chưa thể xác định được chính xác và rõ ràng nguyên nhân gây ra teo cơ delta. Tuy nhiên, dựa vào các triệu chứng cũng như cơ chế gây bệnh thì có thể xác định bệnh do một số nguyên nhân chủ yếu sau:
Bệnh nhân có tiền sử tổn thương thần kinh
Bệnh có thể xảy ra do dây thần kinh nách (còn được gọi là dây thần kinh mũ) bị tổn thương. Đây là dây thần kinh chi phối hoạt động của cơ delta.
Do đó, khi dây thần kinh này bị thương (do nguyên nhân bệnh lý hoặc nguyên nhân chấn thương đặc biệt) sẽ gây chèn ép đến cơ delta và có thể khiến cơ bị liệt, lâu không được hoạt động thì bị teo cơ delta.
Người bệnh bị tiêm nhiều lần cùng một vị trí
Sau khi bị tiêm, cấu trúc và chức năng của cơ delta có thể bị thay đổi. Đó là nguyên nhân chủ yếu làm tăng tỉ lệ và nguy cơ mắc bệnh teo cơ delta.
Bởi vì, tiêm thuốc vào cơ delta trong một thời gian dài nhất là cùng vào một vị trí cố định trên cơ sẽ khiến cơ delta bị đau mỏi và xơ hóa theo thời gian.
Do gen di truyền
Do bệnh thường gặp ở đối tượng trẻ nhỏ nên nhiều người thường có băn khoăn rằng bệnh teo cơ delta có di truyền không? Bệnh có thể do nguyên nhân di truyền gây ra.
Nếu bạn sinh ra với bộ gen khiếm khuyết thì tỉ lệ mắc bệnh teo cơ delta sẽ cao hơn. Vì khiếm khuyết trong gen có thể ảnh hưởng tới quá trình tổng hợp protein và chuyển hóa của cơ thể. Từ đó gây ra tình trạng mất khối lượng cơ và xơ hóa tổ chức.
Sử dụng thuốc và bị ảnh hưởng bởi tác dụng không mong muốn
Một số loại thuốc được nghiên cứu và chỉ ra có thể gây ra tình trạng giảm khối lượng cơ là:
- Thuốc chống sốt rét
- Kháng sinh penicillin, tetracyclin
- Thuốc chữa lao streptomycin
- Viên sắt
- Bị chấn thương
Teo cơ delta có thể là do chấn thương hoặc một số yếu tố như phù nề, chảy máu tại chỗ gây ra.
Khi chấn thương, cơ thể bị phù nề, tổn thương dẫn đến không thể thực hiện được chức năng nuôi dưỡng các tổ chức cơ. Lâu ngày dẫn đến tình trạng teo cơ và các hoạt động của cánh tay sẽ bị ảnh hưởng nhiều.
Chế độ dinh dưỡng không hợp lý
Chế độ ăn uống thiếu chất, thiếu dinh dưỡng và không cung cấp đủ protein khiến quá trình tổng hợp protein cho cơ thể giảm nhanh hơn so với mức độ bình thường.
Trong khi protein là một thành phần không thể thiếu để tạo nên các thớ cơ khỏe mạnh và rắn chắc. Dinh dưỡng không đủ làm khó để duy trì khối lượng và sức mạnh cơ.
Hiếm khi vận động cơ delta
Việc hạn chế vận động các cơ delta khiến cho khối lượng cũng như sức mạnh của cơ có nguy cơ bị suy giảm. Lâu dần dẫn đến hậu quả là bị teo cơ delta.
Bởi vì chỉ cần bạn không sử dụng cơ trong khoảng 10 đến 15 ngày thì các triệu chứng teo cơ delta sẽ dần được biểu hiện ra. Quá trình này sẽ diễn ra nhanh hơn ở người cao tuổi.
Quá trình lão hóa tự nhiên
Teo cơ delta có thể xảy ra phổ biến ở người cao tuổi bởi quá trình lão hóa tự nhiên. Sự lão hóa làm giảm chất lượng các khối cơ trong cơ thể nói chung và cơ delta nói riêng, lâu dần, sức mạnh và khối lượng cơ bị suy giảm và tình trạng teo cơ delta diễn ra. Tuy nhiên, nếu chú ý luyện tập thì có thể cải thiện được tình trạng này.
Hội chứng suy mòn cơ
Hội chứng này chủ yếu gây ra tình trạng teo cơ do mất cơ liên tục không kiểm soát được. Những người mắc hội chứng này thường là bệnh nhân mang các bệnh về miễn dịch, ung thu, bệnh mạn tính và hội chứng AIDS,...
Loạn dưỡng cơ
Đây là một trong những nguyên nhân chủ yếu làm gia tăng nguy cơ gây ra teo cơ delta. Bệnh này được biểu hiện qua tình trạng mất khối lượng cơ và có bị suy yếu. Loạn dưỡng cơ xảy ra khi các gen bị đột biến gây cản trở quá trình tổng hợp protein quan trọng cho chức năng của cơ.
Các nguyên nhân khác
Ngoài các nguyên nhân kể trên, teo cơ delta có thể xảy ra do các nguyên nhân sau đây:
- Bị bỏng vùng cánh tay, vết thương đã ăn sâu vào tận các lớp cơ delta và gây tổn thương cơ
- Gãy xương bả vai, cánh tay và bị bó bột. Điều này khiến cho cơ delta bị hạn chế vận động
- Viêm xương khớp
- Các bệnh về cơ: Loạn dưỡng cơ, viêm cơ,....
3. Triệu chứng bệnh teo cơ delta
Trong giai đoạn đầu mắc bệnh, triệu chứng teo cơ delta thường rất khó nhận biết khiến bệnh nhân không phát hiện kịp thời để đi khám và có biện pháp xử lý thích hợp.
Khi biểu hiện của bệnh đủ để bệnh nhân nhận ra sự khác thường thì khối lượng cơ đã bị mất đáng kể.
Dưới đây là một số biểu hiện của bệnh:
- Khó giữ cân bằng giữa hai phía vai của cơ thể
- Xương bả vai nhô cao do mất khối lượng cơ delta
- Vai bị hạ thấp, xương bả vai xoay ra phía ngoài tạo hình cánh chim
- Khuỷu tay và cánh tay thấy các vết lõm ở bề mặt da kéo dọc theo thân cơ
- Khó khăn trong việc đặt hai khuỷu tay chạm vào nhau
- Mất cảm giác ở vai gáy, lưng và phần trên cánh tay
- Đau khi vận động cánh tay
- Giảm tính linh hoạt của hai cánh tay
- Có cảm giác kiến bò do bị tổn thương dây thần kinh nách
- Sai khớp vai, trật khớp xương cánh tay
- Chiều dài 2 cánh tay có thể không bằng nhau
4. Khám và chẩn đoán bệnh teo cơ delta
Khi bệnh nhân nhận biết được tình trạng cơ thể có hiện tượng tương tự như các triệu chứng teo cơ delta thì nên đến ngay các cơ sở y tế uy tín để thăm khám kịp thời.
4.1. Kiểm tra lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và kiểm tra các vấn đề liên quan đến dị tật, tình trạng của cột sống, xương vai và hai bên cánh tay.
Người bệnh khi đến khám cần phải mô tả càng chi tiết càng tốt các triệu chứng xảy ra trên cơ thể và cảm nhận của bản thân mình về vấn đề đó.
Qua quá trình thăm khám trực tiếp như vậy, bác sĩ có thể đánh giá được sơ bộ khả năng vận động, sức mạnh của cơ và phạm vi hoạt động của hai cánh tay.
Đồng thời, khi đi khám, người bệnh nên chú ý liệt kê đầy đủ các loại thuốc đang được sử dụng và liều lượng của từng thuốc, tiền sử mắc bệnh liên quan trong gia đình và tiền sử chấn thương tai nạn nếu có.
Việc này giúp quá trình chẩn đoán của bác sĩ được chính xác hơn vì có thể loại bỏ một số yếu tố nguy cơ và nguyên nhân gây bệnh không cần thiết.
4.2. Kiểm tra cận lâm sàng
Ngoài việc chẩn đoán trực tiếp, bác sĩ cũng sẽ đề nghị bệnh nhân tiến hành một số kiểm tra cận lâm sàng như sau:
- Siêu âm: Để đánh giá và xem xét kích thước của các dải xơ trong cơ delta
- Chụp X-quang: Để kiểm tra tình trạng xương và khớp, từ đó có thể giúp loại trừ một số nguyên nhân gây teo cơ delta liên quan
- Điện cơ đồ: Thực hiện khi có nghi ngờ khả năng vận động cánh tay bị chi phối bởi các tổn thương liên quan đến thần kinh
- Giải phẫu cơ: Được thực hiện khi cần đánh giá khả năng xâm lấn và thay thế tế bào cơ của các tế bào xơ và đánh giá tình trạng thoái cơ
4.3. Chẩn đoán phân biệt
Cần phải chẩn đoán phân biệt teo cơ delta với các bệnh lý dưới đây:
- Loạn cơ tủy
- Bệnh cứng đa khớp
- Liệt đám rối thần kinh cánh tay
5. Điều trị bệnh teo cơ delta
Để chữa bệnh teo cơ delta, bạn có thể được chỉ định một trong những phương pháp dưới đây:
5.1. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là một phương pháp chữa bệnh chủ yếu đối với bệnh nhân mắc teo cơ delta ở người lớn trước khi được chỉ định mổ teo cơ delta.
Phương pháp này có tác dụng kích thích quá trình vận động và giảm sự mất khối lượng cũng như sức mạnh của cơ. Do đó hỗ trợ tích cực trong việc phục hồi chức năng cơ delta cho bệnh nhân.
Khi được chỉ định sử dụng phương pháp vật lý trị liệu, bệnh nhân có thể lựa chọn các bài tập sau theo từng giai đoạn điều trị:
- Bài tập khép vai
- Bài gấp khép và xoay ngoài
- Tập xoay đầu xương cánh tay
- Bài tập liên quan đến khớp vai-tay
- Vận động kết hợp xoay cánh tay và vai
5.2. Thuốc tây
Khi tình trạng khó có thể cải thiện nhanh chóng chỉ với các bài tập vật lý trị liệu thì sử dụng thuốc uống là biện pháp cấp thiết nhất.
Một số loại thuốc được sử dụng thường xuyên đối với bệnh nhân teo cơ delta là:
- Thuốc giảm suy nhược cơ
- Thuốc hỗ trợ tạo cơ
- Thuốc chống viêm, giảm đau
Tuy nhiên, khi sử dụng các loại thuốc tây, bệnh nhân cần chú ý thời gian và liều lượng sử dụng để tránh mang tới các tác dụng không mong muốn.
5.3. Phẫu thuật
Một trong những câu hỏi mà Khỏe Xương khớp nhận được nhiều nhất từ độc giả đó là “Bệnh teo cơ delta có thể chữa khỏi được không?”.
Teo cơ delta có thể chữa khỏi được khi bệnh nhân hoàn toàn tuân thủ các chỉ định của bác sĩ.
Phương pháp nhanh chóng nhất là phẫu thuật teo cơ delta và được chỉ định áp dụng trong các trường hợp cụ thể sau:
- Cơ delta bị teo nghiêm trọng, khó phục hồi bằng vật lý trị liệu đơn giản
- Teo cơ delta do chấn thương hoặc do bệnh lý có sẵn ở bệnh nhân
- Teo cơ do tổn thương dây thần kinh và chèn ép thần kinh
Phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh mà người bệnh được chỉ định mổ soi hoặc mổ hở cơ delta. Sau phẫu thuật teo cơ delta, người bệnh vẫn sẽ được hướng dẫn áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu và kết hợp chế độ ăn uống khoa học để hồi phục sức khỏe tốt hơn.
Sau khi điều trị và phục hồi chức năng ở những bệnh nhân bị teo cơ delta, người bệnh cần được theo dõi và tái khám mỗi 3 tháng trong thời gian đầu. Có thể giãn khoảng cách tái khám (6 tháng, 12 tháng, 24 tháng) trong những lần tiếp theo.
Điều này giúp đảm bảo teo cơ không tái phát, không có biến dạng hoặc hạn chế khả năng vận động. Đồng sớm có biện pháp xử lý khi xuất hiện dấu hiệu bất thường.
5.4. Phương pháp khác
Liệu pháp tế bào
Liệu pháp tế bào được áp dụng cho các bệnh nhân bị teo cơ delta không phục hồi bằng vật lý trị liệu được. Tùy thuộc vào tình trạng cụ thể từng bệnh nhân mà liệu pháp này có thể được sử dụng cùng với các biện pháp khác để tăng hiệu quả điều trị.
Liệu pháp tế bào gốc sử dụng các tế bào gốc hoặc các nguyên bào để ghép vào vị trí cơ delta bị tổn thương và teo lại với mục đích là tái tạo và bảo vệ tế bào cơ.
Sau khi được tái tạo, các tế bào sẽ tạo ra tế bào cơ mới, kích thích sự phát triển và điều trị bệnh teo cơ delta. Đây là một biện pháp điều trị bệnh an toàn và hiệu quả tốt.
Liệu pháp gene
Liệu pháp gen thường được chỉ định với các bệnh nhân bị teo cơ delta bẩm sinh do bản chất bộ gen của họ bị khuyết tật. Liệu pháp gen có tác dụng làm lành các gen bị tổn thương để kích thích sự phát triển của các tế bào cơ mới trong cơ thể.
6. Một số câu hỏi thường gặp về teo cơ delta
Dưới đây là một số câu hỏi mà người bệnh teo cơ delta thường thắc mắc về tình trạng bệnh của họ
6.1. Bệnh teo cơ delta có nguy hiểm không?
Bệnh teo cơ delta là bệnh thường gặp phổ biến ở trẻ nhỏ và người già. Nếu không được phát hiện và xử lý điều trị kịp thời ở các em nhỏ thì có thể để lại nhiều hậu quả khó lường với sức khỏe và đời sống của các em sau này.
Hậu quả để lại nếu không chữa trị và khắc phục kịp thời có thể là khiến các em bị tổn thương dây thần kinh nách vĩnh viễn, cử động của hai cánh tay khó khăn, cần tốn nhiều sức lực. Điều này khiến cho các em không tự tin làm chủ cuộc sống và mọi chuyện của mình khi lớn lên.
Tuy nhiên, nếu được khắc phục sớm thì bệnh hoàn toàn không ảnh hưởng quá lớn đến bản thân người bệnh. Sau khi hồi phục, chỉ cần chú ý tiếp tục vận động hoạt động từ từ thì chức năng của cơ delta sẽ dần dần được hồi phục và trở lại bình thường.
6.2. Bệnh teo cơ delta có di truyền không?
Như đã đề cập ở phần nguyên nhân, bệnh teo cơ delta có thể xảy ra do cấu tạo bộ gen. Như vậy có nghĩa là bệnh teo cơ delta có di truyền qua các thế hệ trong gia đình. Bởi vì khi người bệnh do mang bộ gen bị lỗi thì khả năng di truyền cho thế hệ sau từ 50% trở lên.
7. Phòng ngừa và chăm sóc người bệnh teo cơ delta
Để phòng ngừa bệnh này, bạn cần chú ý những điều dưới đây:
- Tăng cường vận động, tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày. Các môn thể thao được khuyên tập nhiều nhất là bơi lội và yoga vì chúng cần sự vận động của bả vai và cánh tay nhiều. Khi bơi hoặc tập yoga, bạn sẽ phải sử dụng cơ delta nhiều hơn bình thường.
- Hạn chế sử dụng các loại thuốc làm tăng nguy cơ gây bệnh như streptomycin, tetracycline, thuốc chống sốt rét, penicillin….. Chỉ nên sử dụng các loại thuốc này khi thực sự cần thiết và tuân theo chỉ định nghiêm ngặt của bác sĩ.
- Hạn chế tiêm thuốc vào cùng một vị trí trong thời gian dài.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh và bổ sung nhiều dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của cơ cũng như các thực phẩm tốt cho quá trình tổng hợp protein và trao đổi chất của cơ thể.
- Không nên sử dụng các loại chất kích thích và đồ uống có nhiều cồn như: rượu, bia, chè, thuốc lá,...
- Điều trị triệt để các bệnh liên quan đến cơ.
- Với người mắc các bệnh mắc kèm đặc biệt như ung thư, bệnh về miễn dịch,.. cần tuân thủ theo cách điều trị riêng biệt cho từng đối tượng cụ thể.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ đúng quy định để kịp thời phát hiện ra các tình huống bất thường liên quan, từ đó đưa ra cách giải quyết hợp lý.
Teo cơ delta là một tình trạng khá phức tạp và yêu cầu cả bác sĩ và bệnh nhân nỗ lực mới có thể điều trị được khỏi bệnh. Với những thông tin cơ bản đã được đề cập trên đây, mong rằng bạn đọc có thể rút ra cho mình những kiến thức phù hợp nhất.
Bệnh teo cơ delta có thể là hậu quả của các bệnh lý về xương khớp. Nếu bạn đang gặp tình trạng bệnh lý về xương khớp, hãy liên hệ theo hotline dưới đây để được chuyên gia tư vấn.
