Paracetamol được biết đến là thuốc giảm đau đầu tiên được kê trong hệ thống thuốc giảm đau của WHO. Bạn đang sử dụng nó nhưng chưa hiểu rõ về thuốc này. Cùng theo dõi bài viết dưới đây nhé.
1. Paracetamol là thuốc gì?
Paracetamol còn được gọi là acetaminophen. Đây là một loại thuốc nổi tiếng được sử dụng để giảm đau và hạ sốt. Nó được Tổ chức Y tế Thế giới coi là thuốc thiết yếu trong hệ thống Y tế cơ bản.
Paracetamol được phát minh vào năm 1893 và mãi đến năm 1959 paracetamol mới được bán không cần kê đơn. Ngày nay, paracetamol thường được sử dụng như một loại thuốc không kê đơn để giảm đau và hạ sốt.
Paracetamol được sản xuất dưới các dạng bào chế và hàm lượng như sau:
- Viên nang (uống): 500mg
- Viên nang chứa bột để pha dung dịch: 80 mg
- Gói pha dung dịch: 80mg, 120mg, 150mg/5mL
- Dung dịch thuốc: 130mg/5mL, 160mg/5mL, 48mg/mL, 167mg/5mL và 100mg/mL
- Dịch treo: 160mg/5mL, 100mg/mL
- Viên nén nhai được: 80mg, 100mg và 160mg
- Viên nén bao phim giải phóng kéo dài: 650mg
- Viên nén bao phim: 160mg, 325mg và 500mg
- Thuốc đạn: 80mg, 120mg, 125mg, 150mg, 300mg, 325mg và 650mg
2. Cơ chế tác dụng
Hiện nay, cơ chế tác dụng của paracetamol chưa được biết chính xác nhưng các nhà khoa học cho rằng nó hoạt động chủ yếu tại hệ thần kinh trung ương (não và cột sống).
Paracetamol được cho là có thể làm giảm cường độ các tín hiệu đau đến não, từ đó ngăn chặn việc giải phóng các chất như prostaglandin, làm tăng cơn đau và nhiệt độ cơ thể.
3. Dược động học
Sau khi uống, paracetamol được hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa. Thể tích phân bố của nó khoảng 50L. Nồng độ tối đa trong huyết thanh sau khi dùng một liều paracetamol điển hình thường đạt khoảng 30 mcg/mL. Sau 4 giờ uống, nồng độ thường nhỏ hơn 10 mcg/mL.
Sinh khả dụng của thuốc không khác nhau giữa trạng thái no và đói. Tuy nhiên, một đánh giá cho thấy việc dùng paracetamol với thức ăn có tác dụng làm giảm hiệu quả của một liều nhất định và làm tăng khả năng phải dùng thêm liều hoặc các thuốc giảm đau khác.
Thuốc được chuyển hóa chủ yếu tại gan thành các sản phẩm không độc và độc. ba con đường trao đổi chất đáng chú ý:
- Glucuronid hóa (45 - 55%) bởi UGT1A1 và UGT1A6
- Sulfation (liên hợp sulfat) (20 - 30%) bởi SULT1A1
- N-hydroxyl hóa và khử nước, sau đó là liên hợp glutathione (dưới 15%)
Cả ba con đường đều mang lại những chất không hoạt động, không độc hại và cuối cùng được bài tiết qua thận.
Tuy nhiên, trong con đường thứ ba, sản phẩm trung gian của nó là độc hại. Sản xuất NAPQI chủ yếu do hai isoenzyme của cytochrome P450: CYP2E1 và CYP3A4. Ở liều thông thường, NAPQI được giải độc bằng cách liên hợp với glutathione.
4. Chỉ định của thuốc Paracetamol
Ở liều không kê đơn, paracetamol thường được sử dụng để giảm đau và khó chịu tạm thời liên quan đến:
- Đau đầu (ví dụ đau nửa đầu, đau đầu do căng thẳng)
- Đau cơ
- Đau lưng
- Đau răng
- Viêm khớp
- Các triệu chứng của bệnh cảm lạnh và cúm
- Sốt
5. Liều dùng và cách sử dụng
Dưới đây là liều dùng và cách sử dụng paracetamol mà bạn có thể tham khảo:
5.1. Liều dùng paracetamol
Liều lượng điển hình cho người lớn bị sốt:
Liều dùng điển hình: 325 đến 650mg mỗi 4 đến 6 giờ hoặc 1000mg mỗi 6 đến 8 giờ bằng đường uống hoặc trực tràng.
Liều lượng điển hình cho người lớn để giảm đau:
Dùng liều lượng điển hình 325 đến 650mg mỗi 4 đến 6 giờ hoặc 1000mg mỗi 6 đến 8 giờ bằng đường uống hoặc trực tràng.
Liều thông thường cho trẻ (dùng theo đường uống và trực tràng):
- Dưới 1 tháng: Dùng liều 10 đến 15mg/kg/lần sau 6 đến 8 giờ khi cần thiết.
- Từ 1 tháng đến 12 tuổi: Dùng liều 10 đến 15 mg/kg/lần mỗi 4 đến 6 giờ khi cần thiết. Liều tối đa: 5 liều trong 24 giờ.
- Trên 12 tuổi: Dùng liều 325 đến 650mg, mỗi 4 đến 6 giờ hoặc 1000mg mỗi 6 đến 8 giờ.
Liều dùng cho phụ nữ kể cả phụ nữ mang thai có thể được sử dụng an toàn paracetamol nhưng có giới hạn về lượng paracetamol có thể được dùng an toàn trong khoảng thời gian 24 giờ.
Uống liều nhiều hơn so với quy định rất có hại cho gan. Đối với người lớn, liều tối đa thông thường là 4 gam mỗi ngày hoặc có thể giảm đối với người cao tuổi.
5.2. Cách sử dụng paracetamol
Đối với từng dạng bào chế khác nhau, thuốc có thể được sử dụng khác nhau:
- Dạng hỗn dịch: Lắc kỹ thuốc trước khi dùng. Dùng cốc có vạch chia để đảm bảo liều lượng sử dụng của thuốc.
- Viên nén giải phóng kéo dài: Không được nghiền nát hoặc nhai vì khi làm như vậy có thể giải phóng tất cả các thuốc cùng một lúc và làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.
- Viên sủi: Hòa tan viên sủi với liều lượng theo hướng dẫn sử dụng, sau đó uống.
Thuốc hoạt động tốt nhất khi các dấu hiệu đầu tiên của cơn đau đầu tiên của cơn đau xuất hiện. Không dùng thuốc này khi bị sốt quá 3 ngày trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
Thuốc dùng với tác dụng giảm đau thì không nên dùng quá 10 ngày đối với người lớn và 5 ngày đối với trẻ em. Nếu trẻ bị đau họng (có kèm sốt cao, nhức đầu, buồn nôn/nôn), bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
6. Tác dụng không mong muốn của Paracetamol
Tác dụng phụ của paracetamol rất hiếm nhưng có thể xuất hiện các triệu chứng sau:
- Phản ứng dị ứng gây phát ban và sưng
- Huyết áp thấp và tim đập nhanh (triệu chứng này có thể xảy ra khi thuốc được dùng theo đường tiêm tĩnh mạch)
- Rối loạn máu, chẳng hạn như giảm tiểu cầu (số lượng tế bào tiểu cầu thấp) và giảm bạch cầu (số lượng tế bào bạch cầu thấp)
- Tổn thương gan và thận nếu sử dụng quá nhiều, thậm chí có thể gây tử vong trong trường hợp nghiêm trọng.
7. Chống chỉ định
Không dùng paracetamol nếu người bệnh quá mẫn cảm với thành phần paracetamol, suy gan nặng và thiếu men Glucose-6-phosphate dehydrogenase.
8. Thận trọng
Nếu bạn không chắc chắn mình có thể sử dụng paracetamol không, bạn có thể theo dõi tờ hướng dẫn sử dụng của thuốc hoặc tham khảo ý kiến của bác sĩ, dược sĩ để được tư vấn.
Người bệnh nên thận trọng trong những trường hợp như sau:
- Không dùng rượu khi đang dùng thuốc
- Người suy gan, suy thận
- Đang sử dụng các thuốc khác có chứa paracetamol
- Phụ nữ mang thai
9. Tương tác thuốc
Paracetamol có thể gây tương tác với một số loại thuốc khác nhau. Điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của một trong hai thuốc và có thể làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ.
Do đó, người bệnh nên tránh sử dụng paracetamol cùng các thuốc dưới đây:
- Các sản phẩm khác có chứa paracetamol
- Isoniazid, rượu, các thuốc chống co giật: Gây tăng tác dụng phụ của paracetamol trên gan.
- Phenothiazine kết hợp cùng paracetamol có thể dẫn đến khả năng gây hạ sốt nghiêm trọng.
- Metoclopramid - Thuốc chống nôn: Tăng hấp thu của paracetamol.
- Colestyramine - Thuốc giảm ngứa do xơ gan mật nguyên phát.
- Imatinib và busulfan - Thuốc điều trị một số loại ung thư.
- Ketoconazole - Thuốc chống nấm.
- Lixisenatide - Thuốc điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2.
10. Quá liều và xử trí
Liều paracetamol tối đa hàng ngày được khuyến cáo cho người lớn khỏe mạnh là 3 đến 4 gam. Liều cao có thể dẫn đến độc tính.
Quá liều paracetamol không được điều trị dẫn đến bệnh kéo dài và đau đớn. Các triệu chứng của ngộ độc paracetamol ban đầu có thể không có hoặc các triệu chứng không đặc hiệu.
Các triệu chứng đầu tiên của quá liều thường bắt đầu sau khi uống như buồn nôn, nôn, đổ mồ hôi và đau sau khi suy gan cấp tính bắt đầu.
Ngoài ra, những người dùng quá liều paracetamol xuất hiện triệu chứng mất ngủ hoặc mất ý thức, thậm chí nó có thể gây tử vong nếu người bệnh sử dụng thuốc quá liều từ 3 - 5 ngày đến 4 - 6 tuần.
Xử trí: Điều trị nhằm mục đích loại bỏ paracetamol khỏi cơ thể và bổ sung glutathione. Có thể dùng than hoạt để giảm hấp thu paracetamol nếu người bệnh được đưa đến bệnh viện ngay sau khi dùng quá liều.
Ngoài ra, dùng acetylcystein (NAC), một chất hoạt động như tiền chất cho glutathione, giúp cơ thể tái tạo đủ để ngăn ngừa hoặc ít nhất làm giảm các tổn thương có thể xảy ra đối với gan.
11. Mọi người thường hỏi về Paracetamol
Dưới đây là một số câu hỏi mà nhiều người thắc mắc khi sử dụng paracetamol:
Có thai uống paracetamol được không?
Các nghiên cứu thực nghiệm trên động vật và nghiên cứu thuần tập ở người cho thấy không phát hiện được sự gia tăng dị tật bẩm sinh liên quan đến việc sử dụng paracetamol cho phụ nữ có thai.
Ngoài ra, nó cũng không ảnh hưởng đến việc đóng ống động mạch của thai nhi như các thuốc chống viêm không steroid (NSAID.
Tuy nhiên, người mẹ sử dụng paracetamol trong thai kỳ có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh hen suyễn ở trẻ em.
Nó cũng có liên quan đến sự gia tăng bệnh rối loạn tăng động, giảm chú ý ở người mẹ (ADHD) nhưng tác dùng này chưa được xác định chính xác. Do đó, phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
Paracetamol có gây buồn ngủ không?
Các thuốc chứa hoạt chất paracetamol nói chung đều không gây buồn ngủ.
Uống paracetamol trước hay sau ăn?
Theo như khuyến cáo, paracetamol nên dùng cùng với thức ăn bởi sinh khả dụng của thuốc bị ảnh hưởng bởi thức ăn.
Do đó, bạn có thể sử dụng thuốc cách bữa ăn khoảng 30 phút đến 1 tiếng và uống cùng với một cốc nước ấm để thuốc dễ hòa tan và được hấp thu tốt nhất.
Trên đây là những thông tin về thuốc paracetamol mà bạn có thể tham khảo. Hy vọng bài chia sẻ trên hữu ích đối với bạn, đặc biệt người bệnh xương khớp. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến bệnh xương khớp, hãy liên hệ với chúng tôi theo hotline dưới đây để được chuyên gia tư vấn trực tiếp.
